Littekens

Een normaal litteken bestaat uit bindweefsel dat het normale weefsel heeft vervangen bij een beschadiging of een wond. Elk litteken heeft zijn eigen verhaal. Een litteken kan ontstaan door een ongeval, operatie, ziekte of een huidaandoening. Littekens zijn er in diverse soorten en maten. Sommige mensen zijn trots op hun litteken, anderen zouden er graag vanaf willen. Dit heeft vooral te maken met de ontstaanswijze en de klachten omtrent het litteken. 

Ontstaan van een litteken

Bij een oppervlakkige schaafwond maakt de bovenste huidlaag (de opperhuid) redelijk snel nieuwe huidcellen aan. De huid zal dan mooi genezen en er ontstaat geen litteken. De huidlaag daaronder heet de lederhuid. In deze huidlaag liggen de zweetkliertjes, bloedvaatjes, haarzakjes en talgkliertjes. Als deze huidlaag beschadigt raakt met een diepe wond, zal de huid nieuw weefsel aan moeten maken om het ‘gat’ op te vullen. Via de zijkanten van de wond trekt de huid samen. In principe is dit de bedoeling, maar het geeft wel littekenweefsel.

De huid kan zichzelf gelukkig heel knap repareren. Bij een diepe wond maakt de huid de eerste drie weken ‘bindweefselcellen’ aan. Deze cellen vormen bindweefselvezels, oftewel collageen. In het begin is dit weefsel nog erg kwetsbaar en rood van kleur. Geleidelijk gaan er in dit collageen weer bloedvaatjes groeien, waardoor het weefsel meer zuurstof krijgt en steeds sterker wordt. Twee maanden daarna gaat het collageen zich dag en nacht aanpassen naar de bewegingen die zich in dat gebied op het lichaam worden gevraagd. Ook groeien de zenuwvezels weer in het weefsel, waardoor ‘het gevoel’ in het litteken weer wat gaat terugkomen.

Het litteken wordt uiteindelijk platter en minder rood, maar blijft uiteindelijk altijd voelbaar en zichtbaar. Dat komt door de structuur en de kleur van het collageen. Een litteken is in feite sterker dan de gewone huid. Daarom voelt een litteken harder en stugger aan dan de huid daaromheen.

Soorten littekens

Afwijkende littekens ontstaan als de wondgenezing wordt verstoord. Een verstoring kan verschillende oorzaken hebben, zoals een infectie, slechte doorbloeding van het wondgebied of bestraling van de wond. Bovendien genezen wonden op sommige plaatsen van het lichaam moeilijk, door spanning of druk. Ook een hogere leeftijd, de oorzaak van een wond en genetische factoren spelen ook een rol bij de wondgenezing. Factoren zoals overbelasting van een wond, roken en (overmatige) UV straling hebben uiteraard een negatieve invloed op de wondgenezing.

Normaal litteken

Een ‘normaal’ litteken is een klein wit of huidkleurig strengetje in de huid, die ontstaan is na een operatie of ongeval. Als reactie op de wond heeft de huid zelf bindweefsel aangemaakt en de wondgenezing is verlopen onder optimale omstandigheden. Normale littekens geven meestal geen fysieke klachten, maar kunnen wel cosmetisch storend zijn.

Atrofisch litteken

Bij een atrofisch litteken is er juist te weinig bindweefsel gevormd. Hierdoor is er sprake van een dun laagje littekenweefsel, meestal wat verzonken in de huid en lichter van kleur. Ook striae en acné-littekens zijn bekende atrofische littekens.

Hypertrofisch litteken

Bij een hypertrofisch litteken is er tijdens de wondgenezing teveel bindweefsel aangemaakt, waardoor er een verdikking van het litteken zichtbaar is. Meestal is deze verdikking ook rood, roze van kleur. Deze littekens ontstaan meestal op plaatsen waar er ‘rek’ staat op de huid, zoals in de nek, op het borstbeen en op de schouders.

Keloïd

Een keloïd lijkt op een hypertrofisch litteken, maar kan door blijven groeien tot buiten de wondranden. Een keloïd kan operatief verwijderd worden, maar ook weer terugkomen. Behandeling van een keloïd vindt plaats bij de dermatoloog.

Littekens bij automutilatie

Door psychische redenen kan iemand zijn/haar eigen huid opzettelijk beschadigen, met littekens tot gevolg. Littekens door automutilatie komen vaak voor op de armen, maar kunnen ook op de benen, buik, borsten en billen gelokaliseerd zijn. Meestal gaat het bij automutilatie-littekens om krassen, letters, diepe schaafwonden of afdrukken van sigaretten.

Behandeling van littekens

De meest geschikte aanpak voor uw litteken is afhankelijk van het soort litteken, uw klachten omtrent het litteken, uw huidskleur en locatie van het litteken. De huidtherapeut bespreekt voor welke behandelingen u in aanmerking komt en geeft advies middels een persoonlijk behandelplan tijdens het intakegesprek. Zie ook Littekentherapie.